Tại Dinaledi Chamber thuộc hệ thống hang động Rising Star của Nam Phi, các nhà khoa học vừa có phát hiện mới đủ làm đảo lộn lịch sử nhân loại liên quan đến loài người ma Homo naledi.
Theo Ancient Origins, trong một bài giảng tại Viện Khoa học Carnegie ở New York – Mỹ, nhà cổ nhân học nổi tiếng Lee Berger của Đại học Witwatersrand (Johannesburg – Nam Phi) cho biết họ vừa tìm thấy “dấu hiệu sử dụng lửa ở khắp mọi nơi” trong Dinaledi Chamber, được tạo ra bởi loài sống trong hang này từ 200.000-300.000 năm về trước.
Các bằng chứng cho thấy đó là sự sử dụng lửa có kiểm soát – không đơn thuần là đốt cái gì đó, mà rõ ràng là thắp sáng và nấu ăn.
Đây là một thông tin hoàn toàn gây sốc, bởi cho dù có những bằng chứng cho thấy các vượn nhân hình cổ xưa có thể đã biết đến lửa, nhưng dùng nó để nấu ăn hay cho các hành động văn minh hơn thì phải đợi rất lâu sau đó, khi loài người tinh khôn Homo sapiens chúng ta tiến hóa đến một mức độ nhất định.
Thế nhưng phát hiện mới cho thấy bếp ăn của những con người sống trong Dinaledi Chamber có thể đã đỏ lửa từ trước khi Homo sapiens biết kiểm soát lửa cho những mục tiêu tinh vi này.
Mốc thời gian được ước tính cụ thể hơn thông qua các phân tích từ trầm tích hang cho thấy thời điểm khởi đầu của kiểm soát lửa là khoảng 230.000 năm về trước.
Đáng kinh ngạc hơn, họ không phải người tinh khôn Homo sapiens, cũng không phải các loài được cho là có mức tiến hóa gần bằng như người Neanderthals hay Denisovans.
Họ là Homo naledi, mà các bằng chứng không đẩy đủ thể hiện một sinh vật có bộ não rất nhỏ, khuôn mặt còn giống vượn. Nói cách khác, họ thường được coi là một vượn nhân hình còn khá nguyên thủy hơn là một con người, dù cũng là thành viên chi Người (Homo).
Các kết luận nói trên đúc kết từ nhiều năm nghiên cứu, nhưng thực ra nhóm của giáo sư Berger đã choáng ngợp kể từ khi bước vào Dinaledi Chamber 7 năm về trước.
“Khi tôi nhìn lên và nhìn chằm chằm vào trần hang, tôi bắt đầu nhận ra đó không phải canxi carbonat nguyên chất. Trần hang trên đầu tôi có màu xám phủ bên trên các lớp đá mới. Có những khu vực nám đen trên vách. Bồ hóng trên toàn bộ bề mặt” – ông mô tả.
Các nhà khoa học đã làm việc suốt 7 năm với nhiều tàn tích khác nhau và cả các căn phòng liền kề, tìm thêm được nhiều bằng chứng cho thấy việc nấu nướng. Thậm chí họ còn chia phòng cho từng công việc. Trong căn phòng dành riêng cho việc sơ chế xác động vật, lửa được thắp lên nhưng dường như không phải để nấu.
Cuộc nghiên cứu vẫn đang tiếp diễn với một mối hoài nghi mới rằng Homo naledi có thể phát triển ở một tầm rất khác so với chúng ta từng nghĩ – vì thực ra hình ảnh con người với khuôn mặt vượn mà chúng ta áp lên họ chỉ được dựng trên những bằng chứng khảo cổ rất hạn chế.
Homo naledi vẫn được coi là một “loài người ma” bởi trong hầu hết quãng thời gian nhân loại biết đến và phân loại họ, tất cả bằng chứng hữu hình tìm thấy chỉ là các mảnh xương rất nhỏ và bị hư hại nặng nề.
Hộp sọ tương đối rõ ràng đầu tiên về “loài người ma” này cũng chỉ mới được phục dựng từ 28 mảnh hài cốt tìm thấy bởi nhóm của giáo sư Berger trong hệ thống Rising Star gần đây, công bố trong một nghiên cứu năm 2021.
Loài người ma này được cho là sinh ra gần như cùng thời điểm với Homo sapiens nhưng là một thành viên kém phát triển của chi Người. Họ dường như sống song song chứ không giao phối với tổ tiên chúng ta như người Neanderthals hay Denisovans.
