Một nhóm thợ lặn và các nhà điều tra tình cờ phát hiện xác con tàu từ thế kỷ 17 của buôn lái Tây Ban Nha. Con tàu lịch sử này được cho là Encarnación, một phần của hạm đội tàu biển giao thương giữa Tân thế giới và Tây Ban Nha đã biến mất vào năm 1681.
Được chế tạo tại Veracruz, Mexico, rồi chuyển sang cho đế quốc Tây Ban Nha, Encanación được giao cho hạm đội tìm kiếm kho báu Tierra Firme. Vào cuối năm 1681, con tàu gặp phải một cơn bão khủng khiếp ngoài khơi bờ biển của Panama, gần lối vào sông Chagres. Thật bi kịch, con tàu chìm xuống 12m nước. Nó đã nằm ở đó suốt hơn ba thế kỷ cho đến khi được phát hiện thời gian gần đây.
Theo báo cáo của Tạp chí Địa lý Quốc gia, xác tàu Encarnación được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2011, nhưng phải mất một khoảng thời gian để nhận dạng, từ đó biết được xuất xứ, lộ trình và hàng hóa của nó. Những tàn tích của con tàu vẫn ở trạng thái bảo quản đáng kinh ngạc; nửa dưới thân tàu Encarnación vẫn còn nguyên vẹn, bao gồm thùng gỗ chứa hàng hóa, các tàu buôn phục vụ mục đích kép. Nó sẽ lấy hàng hóa từ Mỹ Latinh sang châu Âu và sau đó trở lại với những sản phẩm của châu Âu, được bán tại các cảng dọc theo tuyến đường này.
Vào cái ngày định mệnh tháng 10/1681, hạm đội Tierra Firme đang trên lộ trình từ Cartagena, Colombia đến Porto Bello, Panama. Cuộc hành trình chưa được bao xa thì họ đã gặp phải một cơn bão, tầm nhìn trở nên hạn hẹp, hạm đội đã hoàn toàn đi trệch lộ trình ban đầu, thay vào đó lại tiến thẳng đến đảo Naranjo. Thật không may, khi chiếc tàu dẫn đầu nhận ra sai lầm này, toàn bộ hạm đội đã trong tình trạng nguy hiểm.
Đêm 29/11, thảm họa bắt đầu diễn ra. Mặc dù có gió giật liên tục, một số các tàu nặng neo thành công và thoát nạn. Tuy nhiên, không phải tất cả đều may mắn như vậy. Trong cơn bão, Boticaria đã bị mắc cạn trên rạn san hô, với thân tàu bị thủng lỗ, nó đã bị chìm sau 3 ngày đêm vùng vẫy. Số phận của Boticaria được xem như may mắn hơn so với con tàu chị em của nó là “El Nuestra Señora de la Soledad”, vốn đã bị phá hủy bởi một cú va chạm với đá, khiến chủ tàu và nhiều phi hành đoàn tử nạn.
Mặc dù chúng ta không biết chính xác ngày Encarnación bị chìm, có vẻ như nó đã xảy ra vào ngày 3/12 khi thảm họa xảy ra một lần nữa. Lần này, khi họ gần đến cửa sông Chagres, một vị trí cũng được biết đến như Punta de Brujas. Lịch sử ghi chép hai con tàu liên tiếp là Chaperon và Tartana bị biến mất gần địa điểm này.
Các bộ phận còn lại của Encarnación được một nhóm các nhà nghiên cứu phát hiện khi họ đang tìm kiếm hạm đội năm tàu bị đắm của thuyền trưởng Henry Morgan, trên lộ trình đến thành phố Panama năm 1670. Nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Meadows về Nước và Môi trường của Đại học bang Texas, đã phát hiện khi thiết bị cảm biến kim loại của họ thấy được sự bất thường dưới đáy biển.
Nhà khảo cổ học Fritz Hanselmann phát biểu với Tạp chí Địa lý Quốc gia: “Những con tàu này là xương sống của các thuộc địa Tây Ban Nha“. Nếu không có chúng, nền kinh tế Tây Ban Nha sẽ không bao giờ có được như vậy. Những tàu buôn đó đã làm cho triều đại Tây Ban Nha có thể duy trì bản thân trong thời gian thực dân khốc liệt và thỏa mãn tham vọng giàu có và quyền lực của họ.
Hanselmann nhận xét rằng ngoài tình trạng rất tốt, nó còn chứa đựng một số mặt hàng bao gồm thùng gỗ, hộp gỗ, lưỡi kiếm, kéo, giày sợi, móng vuốt, đồ gốm và nhiều thứ nữa. Thân tàu được bao bọc bởi một loại vật liệu gọi là Granel. Chất này được các nhà chế tạo tàu của quá khứ sử dụng để giữ tàu ổn định trong nước. Dường như nó cũng vô tình giúp giữ xác tàu trong tình trạng tốt.
Nhà khảo cổ học Melanie Damour cho biết: “Ngoài những điều chúng ta có thể học hỏi từ những hiện vật này, các di vật của thân tàu sẽ cung cấp cho chúng ta về kỹ thuật chế tạo tàu của thế giớ cũ sử dụng những vật liệu của Tân thế giới”.
Cuối cùng Encarnación đã cho phép các sử gia bổ sung vào nhưng chỗ trống về tàu Tây Ban Nha thế kỷ 17 của Tân thế giới. Trong thời gian suy thoái, những con tàu này đã giữ nền kinh tế của châu Âu được ổn định. Tây Ban Nha luôn tìm cách mở rộng sự ảnh hưởng của mình trên các lãnh thổ mới, khi đó nhu cầu mới cho thương mại gia tăng, khiến lộ trình của những con tàu trở nên xa hơn và nguy hiểm hơn, có nguy cơ trở thành nạn nhân của cướp biển hoặc bị đắm tàu bởi những cơn bão.
Encarnación đã có một giấc ngủ dài cách xa bờ biển Panama, sự thật về những chuyện đã xảy ra, trong khoảnh khắc cuối cùng của nó, có lẽ sẽ không bao giờ được biết đến. Câu chuyện sẽ chỉ đến từ những gì được tìm thấy trong số các hàng hóa. Chúng ta chỉ có thể thừa nhận rằng đó là một khoảnh khắc khủng khiếp đối với các thuyền viên và bất kỳ hành khách nào trên tàu khi họ nhận ra tất cả đã chấm hết.
Thiên Long, dịch từ ancient-origins
