Điểm viễn nhật đánh dấu việc Trái Đất đang ở điểm xa nhất so với Mặt trời. Vậy tại sao nhiệt độ mùa hè năm nay vẫn nóng đến vậy?
Nhiệt độ mùa hè ở Bắc bán cầu đang chạm ngưỡng kỷ lục, với các cơn sóng nhiệt đang ‘quần thảo’ ở các quốc gia thuộc khu vực này, khiến người dân phải hứng chịu một trong những mùa hé có nhiệt độ cao nhất lịch sử.
Đáng chú ý, cũng ở thời điểm này, Trái Đất chuẩn bị đạt đến điểm xa nhất trên quỹ đạo so với Mặt trời trong năm nay. Đó là một sự kiện thường niên được gọi là aphelion (hay điểm viễn nhật), một thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “apo” (đi xa) và “helios” (Mặt trời), theo Almanac.
Sự kiện này đã khiến nhiều người đặt ra câu hỏi: Nếu Trái Đất ở khoảng cách xa nhất với Mặt trời, tại sao mùa hè vẫn nóng nực với nhiệt độ cao đến vậy.
Để trả lời câu hỏi trên, trước tiên hãy xem xét cách Trái đất quay quanh Mặt trời, cũng như cách hành tinh của chúng ta tự quay như thế nào.
Các nhà thiên văn học coi khoảng cách trung bình giữa Trái đất và Mặt trời là một đơn vị thiên văn (AU), tức xấp xỉ 93 triệu dặm (150 triệu km), theo định nghĩa của Liên minh Thiên văn Quốc tế (IAU).
Tuy nhiên, quỹ đạo hơi elip của Trái đất quanh Mặt trời cũng đồng nghĩa với việc, vào mỗi năm, sẽ có một ngày Trái Đất ở gần Mặt trời nhất (điểm cận nhật) và một ngày hành tinh Xanh ở xa ngôi sao chủ của mình nhất (điểm viễn nhật).
Trong năm 2023, điểm cận nhật xảy ra vào ngày 4 tháng 1, khi Trái đất cách mặt trời 0,98 AU. Theo nhà thiên văn học Fred Espenak, vào ngày 6 tháng 7 tới đây, tại điểm viễn nhật, Trái đất sẽ cách Mặt trời 1,01 AU.
Nhìn ngược lại lịch sử, điểm cận nhật và điểm viễn nhật được nhà thiên văn học Johannes Kepler chú ý lần đầu tiên vào thế kỷ 17. Ông cũng chính là người đã tính toán rằng các hành tinh có quỹ đạo hình elip quanh Mặt trời. Ông lưu ý rằng một hành tinh di chuyển nhanh nhất khi nó ở điểm cận nhật và chậm nhất ở điểm viễn nhật. Điều đó làm cho mùa hè ở Bắc bán cầu dài hơn vài ngày so với mùa hè ở Nam bán cầu.
Mặc dù sự khác biệt giữa điểm cận nhật và điểm viễn nhật có thể là hàng triệu dặm, nhưng nó có rất ít tác động đến nhiệt độ trên Trái đất. Nguyên nhân khiến Trái Đất có các mùa khác nhau là độ nghiêng 23,5 độ của trục Trái đất. Điều này có nghĩa là Mặt trời chiếu sáng ở các vĩ độ khác nhau ở các góc khác nhau trong suốt cả năm
Vào tháng 7, Bắc bán cầu nghiêng về phía Mặt trời, nhận được toàn bộ ánh sáng chói lóa của ngôi sao của chúng ta vào mùa hè. Trong khi đó, Nam bán cầu bị nghiêng khỏi Mặt trời, khiến ngày ngắn hơn và nhiệt độ lạnh hơn ở đó.
Mặc dù điểm viễn nhật đến chỉ vài tuần sau ngày Hạ chí tháng 6 và điểm cận nhật đến gần ngày Đông chí tháng 12, nhưng các sự kiện này không có mối liên hệ với nhau. Thời gian chính xác được gây ra bởi sự thay đổi độ lệch tâm của quỹ đạo Trái đất, theo timeanddate.com, với ngày điểm cận nhật và điểm viễn nhật trôi qua một ngày cứ sau 58 năm kể từ thế kỷ 13.
Tham khảo Live Science
